วันพุธที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553 www.jiewfudao.com

          จางเหิง 张衡 (ปี ค.ศ.78 – ปี ค.ศ.139) กำเนิดที่อำเภอหนานหยาง南阳 มณฑลเหอหนาน河南 เป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ยอดเยี่ยมในสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออก东汉 ยังเป็นนักดาราศาสตร์ในยุคโบราณที่สุดคนหนึ่งในโลกด้วย 

จางเหิงมีความขยันหมั่นเพียรชอบศึกษาเล่าเรียนมาตั้งแต่เด็ก พออายุได้ 17 ปีก็เริ่มออกไปท่องเที่ยวแถวซีอานซึ่งอยู่ใกล้ๆ บ้าน จากนั้นก็ไปเมืองลั่วหยางและเลยเข้าศึกษาอยู่ที่ไท่เสวีย สำนักศึกษาขั้นสูงสุดในสมัยนั้น เขามีความสนใจด้านคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์เป็นพิเศษ เมื่อราชสำนักได้ทราบถึงความรู้ความสามารถของเค้า จึงแต่งตั้งให้เป็น ไท่สื่อลิ่ง太史令 รับผิดชอบในการบันทึกประวัติและกำหนดปฏิทิน พร้อมทั้งสังเกตปรากฏการณ์ด้านดาราศาสตร์ด้วย

 “หุ้นเทียนอี๋ 浑天仪” (เครื่องวัดตำแหน่งของดวงดาว)

          ด้วยการสังเกตการณ์เป็นเวลาหลายปี จางเหิงได้ประดิษฐ์ “หุ้นเทียนอี๋ 浑天仪” (เครื่องวัดตำแหน่งของดวงดาว)ขึ้น ความรู้ปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่สำคัญทั้งหมดได้จารึกไว้บนหุ้นเทียนอี๋ ในสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออกได้เกิดแผ่นดินไหวบ่อยครั้ง เนื่องจากผู้คนสมัยนั้นมีความรู้ด้านวิทยาศาสตร์น้อย จึงเชื่อกันว่าแผ่นดินไหวเกิดจากการที่เทพเจ้าทรงพิโรธ แต่จางเหิงเชื่อว่าแผ่นดินไหวเป็นภัยธรรมชาติ และได้ประดิษฐ์เครื่องวัดแผ่นดินไหว(候风地动仪)ขึ้นในปี ค.ศ.132 (ซึ่งเกิดก่อนเครื่องวัดแผ่นดินไหวของชาติตะวันตกราว 1,700 ปีทีเดียว)

                       เครื่องวัดแผ่นดินไหว(候风地动仪)

          ตามบันทึกระบุ เครื่องวัดของจางเหิง สร้างขึ้นจากทองแดงมีลักษณะคล้ายไหเหล้าใบใหญ่ มีเส้นผ่าศูนย์กลางถึง 2.7 เมตร แต่เนื่องจากเครื่องวัดแผ่นดินไหวเครื่องจริงของจางเหิงได้หายสาบสูญไป รวมทั้งมีการเขียนอธิบายการทำงานของเครื่องวัดเครื่องนี้อย่างคร่าวๆ ทำให้มีการตีความการทำงานภายในเครื่องวัดที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งแนวคิดและงานวิจัยที่มีอิทธิพลและได้รับการยอมรับมากที่สุดคือแนวคิดที่อธิบายว่า
       
       ด้านในของเครื่องวัดฯ ประกอบไปด้วยกลไกต่างๆ ได้แก่ เสาทองแดงเป็นแกนกลาง สัมพันธ์กับลางทั้ง 8 ซึ่งเชื่อมโยงกับปากมังกรทั้ง 8 ตัวภายนอกไห เบื้องล่างมีคางคก 8 ตัวอ้าปากรอรับไข่มุกเม็ดเล็กทำจากโลหะทองแดง หากเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงในทิศทางใด เสาทองแดงภายในไหจะเสียสมดุลและไปชนเข้ากับลางด้านใดด้านหนึ่ง ทำให้มังกรอ้าปากคายเม็ดทองแดงตกใส่ปากคางคก และเกิดเสียง ทำให้ผู้คุมเครื่องทราบว่าแผ่นดินไหวนั้นเกิดขึ้น ณ ทิศทางใดและเวลาใด โดยมังกรทั้ง 8 ตัวนั้นก็คือตัวแทนของ 8 ทิศนั่นเอง

          พอสร้างเสร็จก็ตั้งไว้ที่หลิงไถ灵台ของเมืองลั่วหยาง洛阳 เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ในปี ค.ศ.138 ลูกทองแดงในปากของมังกรที่หันหน้าไปทางทิศตะวันตกซึ่งอยู่บนเครื่องวัดแผ่นดินไหวได้ร่วงลงและตกอยู่ในปากของคางคกซึ่งแสดงว่าทิศตะวันตกเฉียงเหนือมีแผ่นดินไหวเกิดขึ้น แต่ที่เมืองลั่วหยางไม่ได้รู้สึกมีแผ่นดินไหวเลย ทุกคนก็พูดว่า เครื่องวัดแผ่นดินไหวที่จางเหิงประดิษฐ์ขึ้นไม่มีประโยชน์ แต่หลายวันต่อมา มีคนจากตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลกานซู甘肃รายงานว่า วันนั้นได้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ขึ้น ผู้คนถึงเชื่อ

          นี่คือครั้งแรกที่ใช้เครื่องอุปกรณ์สังเกตทิศทางที่เกิดแผ่นดินไหวในประวัติศาสตร์มนุษย์ นอกจากประเทศจีนแล้วในศตวรรษที่ 13 จึงจะมีเครื่องวัดแผ่นดินไหวปรากฏขึ้นอีก

อ้างอิงจาก

·       หนังสือ “ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับ ประวัติศาสตร์ประเทศจีน (中国历史常识)” – The Overseas Chinese Affairs Office of the State Council / The Office of Chinese Language Council International. – สำนักพิมพ์สุขภาพใจ

·         http://book.sina.com.cn/zgty/new/sz/2007-11-05/1153223374.shtml

·         http://www.hwjyw.com/zyzx/jxsc/zw/200706/t20070625_1928.shtml

·         http://www.okls.net/image_chinese005.htm

·        http://www.tlcthai.com/webboard/view_topic.php?table_id=1&cate_id=4&post_id=27303&title=%A8%D2%A7%E0%CB%D4%A7-%BC%D9%E9%BB%C3%D0%B4%D4%C9%B0%EC%E0%A4%C3%D7%E8%CD%A7%C7%D1%B4%B8%C3%B3%D5%E4%CB%C7%A4%B9%E1%C3%A1%A2%CD%A7%E2%C5%A1